برخی ایده ها، با بارور شدن خود، آینده را متحول می کنند. یکی از این ایده ها، طرح کاپ است. طرح کاپ (کاهش پسماند)؛ ایده ای است که به چالش جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت پسماند نگاهی نو دارد و اگر درست اجرایی شود، می‌تواند یکی از مشکلات سالیان دراز تهران را حل کند.
یکی از چالش های مهم کلانشهر تهران طی سالیان سال، موضوع جمع آوری و بازیافت پسماند بوده و هست، موضوعی که با گسترش شهر به واسطه حجم زباله تولیدی، موجب احداث مرکز مجتمع پردازش و بازیافت زباله در نقاطی از تهران شد.
طرح کاپ یا کاهش پسماند، بخشی از طرح جامع مدیریت پسماند شهرداری تهران است که در این رویکرد نوین، زنجیره ای از تدابیر برای کاستن از آسیب های زیست محیطی و نیز بهبود خدمات شهری در نظر گرفته شده است. از جمله کاهش تولید پسماند، تغییر فرمت مخازن، بهره گیری از ظرفیت استارآپ ها و فناوری های نوین تا آموزش فرهنگی به شهروندان است.
این طرح، به نوعی نماد تحول نگرش و اجرایی مدیریت شهری نیز به محسوب می شود. رویکرد مدیریت پسماند با انتقال نگاه از دفع و پردازش پسماند، به کاهش تولید پسماند مبین نگاه دور اندیشانه ای است که مزایای بسیار برای شهر و شهروندان خواهد داشت.
طرح کاپ معطوف به تغییر الگوی مصرف و رفتار شهروندان، طراحی شده است، بنابراین آموزش برای کاهش پسماند و تفکیک زباله از مبدا، از کوچکترین واحد اجتماعی یعنی خانواده ها نیر آغاز می شود. طیف وسیع و متنوعی از فعالیت های شهرداری با زندگی روزمره مردم در ارتباط است، شهروندان آنچه را می بینند و مستقیم با زندگی شان ارتباط دارد، منبع قضاوت قرار می دهند. از این جمله، بحث پسماند و زباله است. شهروندان، به طور پیوسته و مستقیم، شاهد اقدامات شهرداری در این حوزه ها هستند. اعتماد و آگاهی آنها می تواند، مقوم یک سیاست باشد یا در نقطه مقابل عاملی برای شکست شود.
مرکز ثقل طرح کاپ، رفتار شهروندان است. از این روی، هدف گذاری برای کاهش پسماند از مبدا، با آموزش شهروندان ارتباط می یابد. بی تردید آموزش و تکرار، می تواند ذائقه و الگوی مصرف را تغییر دهد. الگوی مصرف نادرست عامل اصلی تولید انبوه زباله است. در سند محیط زیستی سازمان ملل، برای به حداقل رساندن زباله، ۵ تاکتیک ارائه می شود که مهمترینش تغییر سبک خرید و مصرف انسان است. بنابراین، کاپ از رویکردهای سه گانه جهانی مدیریت پسماند یعنی بازیافت، دوباره استفاده کردن، بازیابی است و نقطه عطف این طرح کاهش پسماند از مبدا است.
شهرداری تهران با محوریت سازمان پسماند طرح کاپ را در مناطق ۲۲ گانه اجرا می کند. بار اصلی اجرای طرح کاپ بر دوش معاونت خدمات شهری و محیط زیست قرار دارد، اما موفقیت در اجرای جامع کاپ، نیاز به همکاری و همیاری حوزه های مختلف شهرداری دارد.
نرم افزار هوشمند جمع آوری پسماند خشک
سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور در راستای سیاست های کلان و در جهت حفظ و حمایت از محیط زیست، کاهش تولید و بهبود چرخه مدیریت پسماند، به کارگیری روش های مدیریت هوشمند شهری و ارائه خدمات در بستر تکنولوژی و فناوری نوین به شهروندان، طرح راه اندازی و بهره گیری از اپلیکیشن (نرم افزار هوشمند همراه) جمع آوری پسماند های خشک از درب منازل و مبادی تولید را برای اولین بار با شهرداری تهران آغاز نمود.
با توجه به ضرورت ارتقای فرهنگ جداسازی و تفکیک پسماند خشک از تر در مبدا و به منظور انجام بهینه و موفقیت آمیز عملیات تفکیک با همکاری سازمان مدیریت و پسماند و سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران این امر برای اولین بار در شهر تهران عملیاتی شد و امیدواریم با بستر سازی لازم و استقبال خوب دیگر شهرها، امکان اجرایی نمودن آن برای شهرهای دیگر کشور فراهم شود.
از ویژگی های این اپلیکیشن می توان به سهولت دسترسی نرم افزار، تسریع در فرآیند جمع آوری پسماند، امکان نظارت دقیق برمیزان پسماند جمع آوری شده و کاهش هزینه های تفکیک، امکان زمان بندی برای مراجعه، جهت دریافت پسماند و ارائه تسهیلات مالی و خدماتی از طریق کسب امتیازات داخلی نرم افزار اشاره کرد که با افزایش همکاری و مشارکت شهروندان در انجام تفکیک زباله از مبداء باعث کاهش مراجعه حضوری و تردد آن ها خواهد شد.
مهم ترین مزیت طرح کاپ و مدیریت پسماند
مهمترین مزیت این طرح، انطباق اجرای پروژه های کاهش در مبدا، تفکیک از مبدا و بازیافت با اصول بین المللی مدیریت پسماند و کشور های توسعه یافته می باشد که موجب کاهش چشمگیر هزینه های مدیریت پسماند در بخش خرید مخازن (با توجه به افزایش عمر مخازن از حدود 6 ماه به 3 تا 5 سال)، کاهش نرخ تولید و هزینه های جمع آوری و انتقال پسماند به نحوی که میزان جمع آوری پسماندهای شهری به میزان حداکثر 20 درصد قابلیت کاهش دارد، می شود.
این طرح ابتدا از اماکن شهرداری آغاز شد و سپس به نهادهای دولت تسری پیدا کرد، اما در مجموعه شهرداری سعی شده است تا در برنامه ای زمان بندی شده، محدوده اجرای طرح کاپ را به سطح محلات و میان خانواده ها گسترش دهند.
در مجموع، طرح کاپ در قالب پویش ها و ویژه برنامه های شهرداری تهران نیز، اجرا می شود. پویش هایی نظیر شنبه بدون پسماند یا طرح محله پاک که در این پویش ها، خیابان ها و محلات مختلف، هدف اجرای طرح قرار می گیرند. کاپ، می تواند به عنوان تدبیری برای حفاظت از فردای تهران و کوششی برای پاسداشت محیط زیست، کششی برای پاکی و زندگی در مقابل ویرانی های ناشی از زباله، در نظر گرفته شود.
