شهرستان آمل که در مرکز استان شمالی مازندران واقع شده، از شمال به دریای خزر و شهرستان محمودآباد، از شرق و غرب به شهرستان های بابل و نور و از جنوب در منطقه لاریجان به کوهستان های البرز مرکزی و تهران مرتبط است. در مرکز این شهرستان، شهر دیرسال و زیبای آمل جای دارد که رود خروشان و نشاط افزای هراز از میان آن می گذرد. این شهر از جمله مهم‌ترین شهرهای مرتبط به علم در تاریخ معروف به شهر تاریخ و فلسفه است. آمل همه ی چشم اندازهای ویژه مناطق شمالی کشور را یکجا در خود جمع دارد و می توان به فاصله ی حداکثر بیست دقیقه از مرکز شهر به رودخانه، دریا، شالیزار، جنگل و کوهستان رسید.
(برای آشنایی با شهرداری آمل کلیک کنید.)
نام
این شهر معروف به شهر علم و فلسفه و تاریخ، شهر بام ایران، شهر هزار سنگر، شهر مادها و اولین شهر علویان است. واژه آمل، حرف «آ» در زبان ایرانیان قدیم کاربرد «ضد» داشته و «مُل» به معنی مرگ و «آمل» ترکیبی از ضد مرگ مانند امرداد و مرداد است. آمل به معنی بی مرگ است، یعنی تو را مرگ مباد. هفت شهر، آمرداد، آموی و آمله نیز دیگر نام‌های آمل در طول تاریخ بوده است. بام ایران اشاره به دماوند است که در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. همچنین آملی به عنوان دروازه ورود شمال ایران نیز شناخته می‌شود. بر روی سکه‌های ساسانی، نام شهرهایی که سکه در آن‌جا زده شده با علامت اختصاری مشخص گردیده‌است، اِم علامت شهر آمل بوده است.
پیشینه
نام یکی از اقوام ساکن کرانه جنوبی دریای مازندران، آمارد بوده است. نام شهر آمل در مازندران را دگرگون شده نام آمارد دانسته اند. واژه آمل که گونه دیگر آن آموی است، احتمالاً از قبیله باستانی (آ) مردها یا (آ) ماردها گرفته شده است. مورخان باستانی غربی نام این قبیله را مردی یا آمردی آورده اند. آماردها، قومی نیرومند و جنگجو بوده اند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب کرده و نام خود را بر آن نهادند و بعدها واژه «آماردها» به سبب کثرت تلفظ به آملد، آمرد و «آمل» بدل شد.
همچنین وجه تسمیه این شهر به سبب بنیان‌گذارش «آمله» نیز می‌تواند باشد، چنان‌که در تاریخ طبرستان ابن اسفندیار آمده است و در جای دیگر پیرنیا می‌گوید:" این قوم مهاجر بادیه نشین بوده اند که به تاخت و تاز در اراضی اقوام دیگر می‌پرداختند و به روزگار کوروش تا حوالی ماد پراکنده شده بودند، آمردها در حدود سه هراز سال پیش از میلاد نیز در حال پیدا کردن سرزمین بوده‌اند." در اطلس شناسی آمده است، آمل از سرزمین‌های قدیمی بوده و دیرینگی آن به درازای بلندی می‌رسد و مردمانش از آمردها هستند که اولین قوم در کنار دریا پارس اند.
جغرافیا
شهر آمل واقع در جلگه مازندران و طرفین رود هراز با ارتفاع ۷۶ متر از سطح دریا در ۵۲ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی و ۲۶ درجه و ۲۵ دقیقه عرض شمالی و در فاصله ۷۰ کیلومتری غرب ساری، مرکز استان هجده کیلومتری جنوب دریای خزر، و شش کیلومتری شمال دامنه کوه البرز و ۱۸۰ کیلومتری شمال شرقی تهران قرار دارد.
شهر آمل از نظر تقسیمات اقلیمی جزو اقلیم معتدل و مرطوب است. آب و هوای آمل معتدل و مرطوب بوده و بیش‌ترین درجه حرارت در تابستان‌ها ۳۶ درجه بالای صفر و کم‌ترین درجه حرارت در زمستان‌ها ۱- درجه سانتی گراد زیر صفر است و میزان متوسط بارش سالیانه شهرستان آمل ۷۵۰ میلی‌متر برآورد شده است. با توجه به اینکه شهر آمل در دشت جلگه‌ای واقع شده است، اختلاف دمای شبانه‌روزی و به موازات آن اختلاف دمای فصلی و همچنین سالیانه بسیار کم است.
جمعیت
این شهرستان با جمعیتی برابر با ۴۰۱۶۳۹ نفر جمعیت (شهر آمل؛ ۲۷۱۲۶۹ نفر) و ۳۰۷۴٫۴ کیلومتر مربع مساحت دارای شش شهر آمل، رینه، گزنک، دابودشت، بابکان و امامزاده عبدالله و پنج بخش مرکزی، لاریجان، دابودشت، دشت سر و امامزاده عبدالله است.
فرهنگ
تمام ساکنان مازندران از نسل و نژاد این دو طایفه بزرگ می‌باشند. به‌طوری‌که از نوشته‌های تاریخی استنباط می‌شود که ما قبل آریایی مارد یا مازد چندین سال قبل از میلاد مسیح بر بخش‌هایی از این ناحیه با قدرت حکومت می‌کردند و باج به پادشاهان ایران نمی‌دادند. آماردها در اولین ورود خود به آمل آمده‌اند. مردم آمل به‌طور عمده مازندرانی می‌باشند. البته بعضی از بزرگان بهائی و علویان از کشورهای خارجه در این شهر زندگی می‌کنند. بر اساس آزمایش‌ها و تحقیقات مؤسسه ماکس پلانک برای ژنتیک مولکولی آلمان مشخص شد، مردمان مازندران از دیرباز اصیل‌ترین مردمان ساکن سرزمین ایران بوده اند. همچنین تجزیه و تحلیل ام دی اس به صورت شفاف نشان داد که گیلانی‌ها و مازندرانی‌ها بسیار نزدیک به مردمان جنوب قفقاز هستند. در هسته داخل شهر نیز مردمان شهر آمل در طایفه‌های مختلف قرار می‌گیرند.
بعد از اسلام، زبان و خط پهلوی در مازندران بیشتر از سایر مناطق ایران متداول بوده است. زبان طبرستانی کمتر از زبان‌های دیگر تحت تأثیر زبان‌های بیگانه قرار گرفته است. مردم آمل به گویش آملی که گویشی از مازندرانی است صحبت می‌کنند.
جاذبه ها
پارک میرزا کوچک خان جنگلی، پارک جنگلی هلومسر، پارک دهکده طلایی آمل، روستای بلیران، آبگرم استراباکو، غارهای دستکند آمل، جنگل الیمستان، دریاچه ساهون، دریاچه دوخواهران...
ره آورد
صنایع دستی: سفال، منبت، گلیم و معرق، نگارگری، تذهیب، کاشی معرق، تراش سنگ های قیمتی، بامبو، رنگرزی سنتی و لاک تراشی است.
انواع ترشی و مرباجات محلی، برنج، ماهی، گردو، سیب، گیلاس، آلبالو، هلو، عسل، پرتقال، نارنگی، تمشک، کیوی، روغن، کُلزا و سبزی
اقتصاد
جالب است بدانید که صنایع نساجی، صنایع غذایی و سنگی، صنایع چوب، صنایع اشیا کائوچویی، صنایع چرم سازی، صنایع چاپ و انتشارات از جمله صنایع این شهرستان به شمار می‌روند. شهرستان آمل به تنهایی ۶۵% از صنعت استان مازندران را در خود جای داده است. این شهر یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران، قطب صنعت و صادرات و ورزش استان مازندران، یکی از قدیمی‌ترین مراکز یک‌جانشینی جهان و از شهرهای مهم ترابری، کشاورزی، گردشگری، معدنی و صنعتی ایران است. همچنین از صادرات این شهرستان می توان به منسوجات و لبنیات، ماهی، گیلاس، مواد غذایی، برنج، تره بار، مرکبات، گل و گیاه، دانه های روغنی از جمله کُلزا، تولیدات برقی، ابزارآلات صنعتی و مصالح ساختمانی و سایر صنایع دستی و هنرهای سنتی اشاره کرد.
