بابل؛ مشهور به شهر بهارنارنج ،مرکز شهرستان بابل و از پرجمعیت ترین شهرهای استان مازندران می‌باشد. همچنین یکی از شهرهای مهم شمال کشور در زمینه پزشکی، کشاورزی، دانشگاهی، سیاسی، فرهنگی و تجاری است. دارای بیش از ۲۰ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی می‌باشد و مهم‌ترین دانشگاه این شهر؛ دانشگاه صنعتی نوشیروانی است که رتبه اول را در میان دانشگاه‌های صنعتی ایران داراست. همچنین بابل اولین شهر شمال کشور است که دانشگاه علوم پزشکی سراسری در آن تأسیس شد.
(برای آشنایی با شهرداری بابل کلیک کنید.)
نام
نام این شهر در روزگاران کهن مه میترا بوده است. بعضی محققان معتقدند که از سده هشتم ه.ق یعنی از حکومت میرقوام الدین مرعشی، بارفروش ده و از سده سیزدهم یعنی از زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار بارفروش خوانده شده است.
بابل به معنی جایی است که آب فراوان دارد. در سال ۱۳۱۰ه.ش که نقشه‌کشی از شهر بابل آغاز می‌شود، به دستور پهلوی اول (رضا پهلوی) نام این شهر از بارفروش به بابـل تغییر داده می‌شود. نام بابل از نام رودخانهٔ باوُل یا بابُل گرفته شده‌است. حتی در روزگارانی که نام این شهر بارفروش بود، رودخانه‌ها و نهرهایی با نام‌های باول و بابل در میان مردم شهرت داشته است.
همچنین در متون تاریخی از این شهر به عنوان شهر باغ های معلق یاد شده است. باغهای معلق بابل یا باغهای معلق سمیرامیس و دیوارهای بابل (عراق کنونی) یکی از عجایب هفتگانه بوده‌اند. از این باغها به عنوان شاهکارهای مهندسی متشکل از مجموعه‌ای از باغهای ردیفی شامل طیف متنوعی از درخت‌ها، بوته‌ها، و شاخه‌ها شبیه به کوه سبز بزرگی ساخته شده از آجر یاد شده است. هردو این آثار ظاهرا به دستور بخت‌النصر دوم در حدود سال ۶۰۰ پیش از میلاد ساخته شده‌است. این آثار در نوشته‌های مورخان یونانی مانند استرابو و دیودوروس سیکولوس ذکر شده‌است ولی همچنان در مورد وجود آنها ابهاماتی هست.
در حقیقت در هیچ‌یک از نوشته‌های بابلی در مورد وجود این باغ مطلبی ذکر نشده‌است. در طول قرنها این منطقه با باغهای نینوا درآمیخته ولی در حکاکی‌های موجود در آن نواحی روش‌های انتقال آب رودخانه فرات به ارتفاعی که برای این باغها احتیاج بوده‌است , آورده شده‌است. این باغها برای خوشحال کردن همسر بخت‌النصر که بیمار بوده‌است ساخته شده‌اند. امیتیس دختر هوخشتره (پادشاه ماد) با بخت‌النصر ازدواج کرد تا میان دو قوم صلح پایدار برقرار گردد. سرزمین ماد که آمیتیس از آن می‌آمد سرزمینی سرسبز و کوهستانی و پوشیده از گیاهان و درختان مختلف بود ولی سرزمین بابل در منطقه‌ای مسطح و فلاتی خشک قرار گرفته بود. یکی از دلایل بیماری آمیتیس هم دوری او از سرزمین خوش آب و هوای خود بود بنابراین بخت‌النصر تصمیم گرفت باغهای معلق بابل را در ارتفاع برای همسر خود بسازد واژهٔ معلق که برای این باغها استفاده می‌شود در حقیقت به این معنی نیست که باغها به‌وسیله طناب یا ریسمان به یکدیگر متصل بوده‌اند بلکه احتمالاً ترجمه ی اشتباه کلمه‌ای یونانی به معنای تراس یا بالکن بوده‌است. استرابو در قرن اول قبل از میلاد می‌نویسد: تراسها در طبقاتی روی یکدیگر واقع شده بودند و هرکدام دارای ستونهای سنگی مکعب شکل توخالی بوده‌اند که توسط گیاهان پوشیده شده بود. تحقیقات بیشتر در منطقه بابل منجر به یافتن پایه‌های این ستون‌ها شده‌است.
پیشینه
هسته اولیه شهر بابل مامطیر بوده است. شهر بابل امروزی، شهری بود در نزدیکی‌های دریا که به علت جای داشتن (میترای بزرگ) یا (آتشکده میتر)، بومیان آن را (مه‌میترا) یا جایگاه میترای بزرگ می‌نامیدند. از سال (۲۵۰ ه.ق) به بعد نام مامطیر در اغلب حوادث طبرستان عنوان می‌شود و در قرن پنجم و ششم، مامطیر رو به وسعت و آبادانی می‌رود.
حوادث سیاسی اواخر عهد زندیه، نقطه عطفی در تاریخ بارفروش محسوب می‌شود. زندیه آن ایالت را فتح و پایتخت را به بار فروش منتقل کردند.
در شهریور 1320 شهر بابل که مرکز اداری و قضایی مازندران غربی بود، به تصرف سربازان روسی درآمد، قصر شاه، باغ وزیر جنگ یا باغ شاهنشاهی ـ از سه راه فرهنگ تا چهار راه فرهنگ و از سبزه میدان تا اول مخابرات و خیابان مدرس فعلی، باغهای داداشپوری و اسدالله خانی و سایر ساختمان‌های مهم شهر و اطراف آن به وسیله قوای شوروی اشغال و پایگاه نظامی شد.
جغرافیا
شهر بابل بین ۳۶ درجه و ۳۴ دقیقه و ۱۵ ثانیه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۴ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. از شمال به شهرستان بابلسر، از مشرق به شهرستان های قائم شهر و سوادکوه، از مغرب به شهرستان آمل و از جنوب به کوهپایه ها و دامنه های شمالی رشته کوه های البرز محدود می شود.
آب وهوا
ارتفاع این شهر حدود ۲ متر از سطح دریاهای آزاد پایین‌تر است. شهر بابل بین ۳۶ درجه و ۳۴ دقیقه و ۱۵ ثانیه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۴ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ واقع شده‌است و با تهران ۵ دقیقه و ۱۵ ثانیه اختلاف ساعت دارد.از بادهای مهم و فصلی این منطقه می‌توان به سورتوک، از سیبری در زمستان، باد خوش آباد، دره نور، اوزروا، گیل وا، بادسا و...اشاره کرد.
قومیت
بابل علاوه بر مردم بومی، اقلیت‌های بلوچ، ترک، کرد، لر، افغان، گرجی و ارمنی را نیز در خود جای داده است.
زبان، گویش، لهجه
مردم بابل به گویش بابلی که گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد، صحبت می‌کنند. گویش بابلی پر گویش ترین در زبان مازندرانی می‌باشد و این گویش در سه شهرستان بابل، بابلسر و فریدونکنار صحبت می‌شود.
جشنواره ها
جشنواره ملی بهار نارنج، از جمله آیین سنتی مازندرانی هاست که همه ساله در این شهرستان برگزار می‌شود. کلید این جشنواره برای اولین بار، در شهرستان بابل، در دهه ۷۰ زده شد. این آیین در شورای عالی ثبت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، با عنوان «جشنواره ملی بهار نارنج مازندران»، به ثبت ملی رسیده و دبیر خانه دائمی این جشنواره در این شهر دایر شده‌است. هر ساله چند صد مقاله به این جشنواره فرستاده می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. این جشنواره ملی در اردیبهشت ماه هر سال، با شکوه خاصی، در بوستان نوشیروانی بابل، برگزار می‌شود. هدف این جشنواره، احیای این آیین سنتی، صنعتی کردن این آیین و ایجاد فضایی بانشاط و مبتنی بر صمیمیت و تقویت فرهنگ مهرورزی با طبیعت است.
با توجه به مستندات تاریخی و با عنایت به شواهد موجود، بابل در فرهنگ عمومی کشور و مازندران، به عنوان شهر بهار نارنج شناخته می‌شود. تراکم و تعداد زیاد درخت‌های نارنج (وجود بیش از ۵۰۰ هزار اصله درخت نارنج) در محدوده این شهر دلیل مبرهنی بر این باور تاریخی است.
جمعیت
در سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۵۰٬۲۱۷ نفر اعلام شد.
جاذبه ها
از مهم ترین جاذبه های این شهر می توان به: آبشار درازکش، آبشار شی الیم، آبگرم ازرو، سد شیاده، پارک جنگلی بابلکنار، دریاچه کامی کلا، تکیه روستای مقریکلا، ییلاق شیخ موسی، مسجد جامع بابل، پل محمد حسن خان، فیلبند، تالاب حیدر کلا، مسجد چهارسوق اشاره کرد.
رهآورد
کشاورزی: انواع برنج (طارم و…)، مرکبات، انار جنگلی، ازگیل، صیفی جات، سبزیجات، کاهو و…
غذاهای محلی و سنتی: شامی بابلی، آغوز نون، پشتِ زیک، پیسن گُندلهِ، رشته به رشته، شکر قرمز و…
نان‌ها و شیرینی جات: شیرینی محلی، کلوچه‌ها، گز و مربا بهار نارنج و…
نوشیدنی‌ها: شربت، عرق و چای بهار نارنج، عرق شلتوک و…
ترشیجات: نازخاتون، بادمجان ترشی، سیر ترشی، هفت بیجار، ترشی یارسی و…
صنایع دستی: جارو، نمد، حصیربافی، گلیم، جاجیم، سبد، جوراب پشمی، پارچه (چوغا، باشلق، وازشمد) و…
اقتصاد
کشاورزی، گردشگری، ماهیگیری
شهر تجاری بار فروش به لحاظ تاریخی، نقش بارانداز واردات و صادرات کالایی بنادر شمالی را ایفا کرده و به خاطر همجواری با بندر فریدون کنار می‌تواند به عنوان پس کرانه و بهره بردار مهم منطقه آزاد فریدونکنار به شکوفایی رسد.
