کرمان، یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز استان کرمان پهناورترین استان ایران درجنوب شرقی این کشور واقع است. کرمان یکی از پنج شهر تاریخی ایران و یکی از قطب های عمل‌های سخت پزشکی پیوند اعضا در ایران است. این شهر به عنوان پایلوت دولت الکترونیک انتخاب شده است و در برنامه های توسعه کشور باید به شهری الکترونیکی تبدیل شود.
(برای آشنایی با شهرداری کرمان کلیک کنید.)
نام
کرمان در گذشته نام‌های دیگری چون کجاران (بم)، کرمانیا، کارمانا و گواشیر داشته است. نام کرمان را در کتیبه های داریوش می‌توان دید. در آنجا کرمان نام ناحیه ای است که از آن چوب یاک برای کاخ‌های هخامنشی حمل می‌شود. نوشته های یونانی هم آن را کرمان خوانده و مردم کرمان را تیره‌ای از پارسیان گفته اند. از ریشه کر (کر به اوستا و کری به سانسکریت) چندین واژه سانسکریت نیز در دست است.
پیشینه
شهر کرمان از با قدمت ترین شهرهای فلات ایران است و به گفته بعضی مورخان و پژوهشگران سابقه سکونت و استقرار انسان در آن به هزاره چهارم قبل از میلاد می‌رسد و به شهادت اوراق تاریخ در طی قرون متمادی دوران پرنشیب و فرازی را طی نموده و شاهد دگرگونی های زیادی در گذرگاههای تاریخ حیات خویش بوده است. شهری که با مردم سخت کوش و شجاع آن به علت پایمردی به منظور حفظ استقلال، حاکمیت، کیان، ملیت و مذهب خویش در دوران تاریخ دیرینه و سراسر افتخار اما توأم با رنج، مرارت و سختی های خویش همواره مورد تاخت وتاز متجاوزان و حکام خودکامه قرار گرفته و در این رهگذرعلاوه بر خسارات و خرابی هایی که بر ثروت ملی آن وارد آمده ، از لحاظ تلفات جانی نیز متحمل از دست دادن گروه گثیری از همه قشرهای جامعه اش شده استشهر کرمان حوادث بسیاری از قحطی و خشکسالی تا حمله بیگانگان را در تاریخ حیات خود دارد. طی سال های 21 الی 24 هجری قمری، این شهر بارها مورد هجوم اعراب قرار گرفت و علیرغم مقاومت های بسیار مردم، سرانجام کرمان سقوط کرد. اما مجددا در دوره صفاریان آرامش به این شهر بازگشت، برای کرمان دوره های سامانیان، دیلمیان و آل بویه نیز آرام سپری شد، ولی در عصر غزنویان بار دیگر آسایش از آن رخت بست.
در عصر صفوی گنجعلی خان از سوی حکومت وقت، حاکمیت کرمان را به دست گرفت و در راه عمران و آبادانی آن تلاش های بسیاری کرد. اما این آرامش برای مردم این شهر دوام چندانی نداشت و افغان ها مردم این شهر را به خاک و خون کشیدند، حتی پس از آن نیز کرمانی ها با مشکل دیگر مواجه شدند، زمانی که نادر شاه افشار در اثر به قتل رساندن پسر خود دچار جنون شده بود، دستور گردن زدن مردم این شهر را صادر کرد و یکی از تلخ ترین حوادث تاریخ شهر کرمان رقم خورد. کریم خان زند در زمان سلطنت خود نتوانست این شهر را به قلمرو خود اضافه کند، اما مردم کرمان تاوان سنگینی را برای حمایت از پسر او یعنی لطفعلی خان زند، پرداخت کردند. آقا محمد خان قاجار پس از به قدرت رسیدن دستور داد، چشمان عده‌ی کثیری از مردم کرمان را دربیاورند.
جغرافیا
استان کرمان در جنوب شرقی فلات مرکزی و بین ۵۳ درجه و ۲۶ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۲۹ دقیقه طول شرقی و ۲۵ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۳۲ درجه عرض شمالی قرار دارد. این استان از شمال به استان‌های خراسان جنوبی و استان یزد، از شرق به استان سیستان و بلوچستان، از غرب به استان فارس و از جنوب به استان هرمزگان محدود می‌شود.
بیشتر نقاط شهر با کوه احاطه شده است. ارتفاع شهر کرمان از سطح دریا ۱۷۶۰ متر است. شهر کرمان نیز خود در کنار کوه صاحب الزمان قرار گرفته است. کوه‌های جوپار و پلوار و جفتان در جنوب و جنوب شرق کرمان در تمام طول سال (غیر از تابستان) برف دارند. شهر کرمان در عرض جغرافیایی ۳۰٫۲۹ و طول جغرافیایی ۵۷٫۰۶ قرار گرفته‌است. متوسط مقدار باران در طول سال در کرمان، ۱۲۲٬۷ میلی‌متر است. اقلیم شهرکرمان، نیمه کویری است. این شهر، زمستان‌های سردی دارد. عامل ارتفاع بالای این شهر باعث به وجود آمدن اعتدال نسبی در اقلیم این شهر نسبت به سایر شهرهای با اقلیم نیمه کویری ایران شده است.
فرهنگ
کرمانی‌ها، فارس زبان و از لحاظ قومی، فارس هستند. اما در قرون گذشته در مواردی اقوام مختلفی خصوصا از اقوام و عشایر ترک آسیای میانه و حتی مغول به مناطقی از استان کرمان کوچ داده شده اند و همچنین تعدادی از عشایر لر و نیز مردمی از قوم بلوچ نیز در ادوار گذشته به این استان مهاجرت کرده‌اند که عمدتاً مگر در موارد معدود، به دلیل معاشرت و اختلاط با افراد بومی در گذر زمان، استحاله شده و هویت خود را از دست داده و قابل تشخیص نیستند.
زبان و گویش: در شهر کرمان زبان اهالی، زبان فارسی و لهجه کرمانی است. از آنجا که این استان پهناورترین استان ایران است، به دلیل مهاجرت اقوام مختلف به این منطقه در طول تاریخ، تنوع زیادی در لهجه و گویش محلی در شهرستان‌های مختلف این استان نیز ایجاد شده و هم اینک گویش‌ها و لهجه های متفاوت و متنوعی در این استان به چشم می‌خورد.
جمعیت
جمعیت این شهر، در سال ۱۳۹۵ و بر اساس آمار مرکز آمار ایران برابر با ۳،۱۶۴،۷۱٨ نفر بوده است.
جاذبه ها
مهم ترین جاذبه های این شهر عبارتند از:
حمام گنجعلی خانی، گنبد جبلیه، باغ فتح آباد، باغ هرندی، بازار کرمان، موزه مردم شناسی، مسجد جامع، بازار وکیل، یخجال زریسف، تخت دریا قلی بیگ،
ره آورد
کلمپه، کماچ سهن، قطاب، فالوده، زیره، پسته، خرما، مرکبات، پته دوزیف قالی، ظروف و اشیای تزیینی مسی، آجیده دوزی، گبر دوزی، خورجین بافی
اقتصاد
صنایع و معادن
صنایع استان کرمان به دو دسته صنایع دستی و ماشینی تقسیم می‌شوند. صنایع دستی شامل شال، پته و ترمه است که به غیر از پته دوزی باقی از رونق سابق برخوردار نیستند. صنایع دستی کارگاهی چون: قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی و خورجین بافی از صنایع رایج این استان به‌شمار می‌رود. صنایع ماشینی استان به سه دسته کارگاهی کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شوند که از این صنایع می‌توان سیمان، خانه سازی، مواد غذایی و لبنیات، نوشابه سازی، قند، زغال سنگ و مس که معروفیت جهانی دارد را نام برد. معادن استان در تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع کشور نقش ارزنده ای بر عهده دارند. معادن سرشار آهن در سیرجان، زغال سنگ، مس و دیگر فلزات چرخ‌های صنعت استان و کشور را به گردش درمی آورند. معادن زغال سنگ قسمتی از نیاز کارخانه ذوب آهن اصفهان را تأمین می‌کنند. منابع معدن مس سرچشمه رفسنجان که به گواهی کارشناسان از غنی ترین و خالص ترین معادن مس درجهان به‌شمار می‌رود، از مشخصه های ویژه اقتصادی استان کرمان محسوب می‌شود. مجتمع معادن مس میدوک و چاه فیروزه و چاه مسی در شهرستان شهر بابک از دیگر معادن مهم مس در استان و کشور می باشند. معادن بافت و جیرفت و کهنوج نیز از مهم‌ترین معادن کرومیت ایران به شمار می‌روند و معدن تیتانیوم کهنوج تنها معدن از این فلز در ایران می‌باشد. معادن فاریاب در شهرستان منوجان نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.
مجتمع سنگ آهن گل گهر سیرجان، منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید بم، منطقه ویژه اقتصادی سیرجان، منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان از دیگر قطب های اقتصادی این شهر هستند.
