شهر الکترونیک یا همان شهر هوشمند با هدف ارائه خدمات با کیفیت و اقتصادی به همه شهروندان، سعی در افزایش بهره وری و ارتقاء کیفی سطح زندگی آنها را دارد. در این بین، حمل ونقل به عنوان یکی از سیستم های زیرساختی، نقش تاثیرگذاری را در فراهم آوردن بستر ایجاد شهر هوشمند، ایفا می کند. استفاده از سیستم های اطلاعاتی و ارتباطاتی در حمل و نقل خود می تواند تسهیل کننده و زمینه ساز این امر باشد.
امروزه مدیران شهرهای مختلف جهان در تلاش هستند تا با بهره‌گیری از پیشرفته ترین فناوری روز دنیا، شهرهایی هوشمند را طراحی کنند که در آن، تامین سلامت و رفاه شهروندان در اولویت اهداف قرار دارد. از این رو، هوشمندسازی حمل و نقل طی یک دهه اخیر به موضوعی پررنگ در میان برنامه ریزان تبدیل شده است.
ویژگی‌های متفاوتی، شهرها را در لیست هوشمندترین شهرهای دنیا قرار می‌دهد؛ از اینترنت پرسرعت گرفته تا میزان بهره وری از اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و سایر موارد مشابه. موضوعی که اخیراً از اهمیت و توجه بالایی در میان مدیران شهری برخوردار شده، هوشمندسازی حمل و نقل است تا از این طریق، امکان جابجایی ایمن و راحت‌تر را برای شهروندان و هوای پاک و سالم‌تر را برای شهر به ارمغان آورند.
سطح هوشمندی شهرهای جهان اغلب بر اساس معیارهای متفاوتی سنجیده می‌شود که در این مقاله به معرفی هوشمندترین شهرهای جهان از نظر حمل و نقل می پردازیم.
بارسلونا
پایتخت کاتالونیا با جمعیت بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر، راهکارهای هوشمند متعددی را برای حفظ امنیت شهروندان در موضوع تردد و حمل و نقل به کار گرفته است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به پارک هوشمند و سیستم‌های ترافیکی برای نظارت بر تراکم اشاره کرد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در بخش حمل و نقل نیز به طور جدی مورد توجه مدیران شهری بارسلونا قرار گرفته است که با این هدف، اتوبوس‌های هیبریدی جایگزین نوع قدیمی آن و دوچرخه سواری نیز از طریق ایجاد ۴۰۰ ایستگاه در سراسر شهر، گسترش یافته است.
سنگاپور
دولت سنگاپور قصد دارد به هدف هوشمندترین نقطه دنیا، دست یابد و برای رسیدن به این هدف، تا به امروز، اقدامات متعدد و موفقیت‌آمیزی را انجام داده است. اخیراً هوشمندسازی تردد بیش از هر مورد دیگری از محبوبیت در میان مقامات این شهر برخوردار شده و آنها را به ایجاد تغییر بیشتر در سیستم‌های حمل و نقل سوق داده است. در مسیر این هدف، سنسورهایی در سراسر شهر قرار گرفته است که اطلاعات مربوط به پارک، ترافیک و میزان تردد را در هر لحظه به ثبت می‌رساند و در اختیار ناظران قرار می‌دهد.
بنیاد تحقیقات ملی در نظر دارد به زودی طرح "سنگاپور مجازی" را آغاز کند که در آن یک مدل شهر سه بعدی، مجهز به پلتفرم داده‌های مشترک طراحی شده است. طراحان شهری می‌توانند از این برنامه برای بهینه سازی مسیرهای تردد، استفاده کنند. ضمن این که شهروندان نیز قادر خواهند بود آن را برای شناسایی موانع موجود در مسیر به هنگام رفت و آمد، مورد استفاده قرار دهند.
لندن
مدیران شهری لندن، قصد دارند با استفاده از فناوری هوشمند، مشکل ازدحام خودروها در خیابان‌ها را حل و دسترسی به محل پارک را برای رانندگان راحت‌تر کنند. با این هدف، تا کنون بودجه‌های زیادی هزینه شده و بیشتر اتوبوس‌ها و ناوگان مترو با نوع جدید و هوشمند آن، جایگزین شده است. علاوه بر این، برنامه های اشتراک دوچرخه و سرمایه‌گذاری در فناوری ترافیک از دیگر اقداماتی بوده که صادق خان؛ شهردار لندن برای هوشمندسازی هر چه بیشتر تردد و حمل و نقل در شهر، به کار گرفته است.
البته، مقامات پایتخت انگلستان اخیراً در تکنولوژی خودران سرمایه‌گذاری کرده و به استفاده آزمایشی از اتوبوس‌های بدون راننده در شهر پرداخته اند تا از این طریق، بر هوشمندسازی بیشتر شهر تاکید کنند.
سانفرانسیسکو
سانفرانسیسکو؛ شهری با ۸۰۰ هزار نفر جمعیت در ایالات متحده آمریکا است که به علت وسعت بسیار کم و تپه‌های شیب‌دار خود، طی چند دهه اخیر به طور جدی با مشکل تراکم روبرو بوده است. اما مدیران شهر اخیراً در تلاش بوده اند تا با استفاده از فناوری هوشمند، این مشکل را از میان بردارند و رضایتمندی را برای شهروندان ایجار کنند. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که مقامات برای هوشمندسازی تردد در این شهر به کار گرفته اند، جایگزین کردن بلیط های قدیمی با نوع هوشمند آن است تا از این طریق بتوانند به تسهیل روند حمل و نقل عمومی و پارک هوشمند کمک کنند و در نهایت شهروندان بتوانند آزادانه در سراسر شهر به رفت و آمد بپردازند.
اسلو
شهردار اسلو از طریق نصب ردیاب‌هایی برای شناسایی پلاک خودروها، به هوشمندسازی حمل و نقل در شهر توجه ویژه داشته است که بر اساس آن میزان ترافیک در هر بخش شهر مشخص می‌شود. علاوه بر این، بیش از ۳۷ مایل مسیر دوچرخه سواری به شهر افزوده شده که این اقدام در تمایل هر چه بیشتر مردم به تردد سبز و به حداقل رساندن استفاده از وسایل نقلیه موتوری، نقش داشته است.
شهردار اسلو، اهداف بسیاری را برای آینده شهر در نظر گرفته و قرار است با بهره‌وری هر چه بیشتر از فناوری حمل و نقل و کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن از طریق خودروها، پایتخت نروژ را به هوشمندترین شهر جهان تبدیل کند. ممنوعیت تردد وسایل حمل و نقل در مرکز شهر و طراحی دوباره کل شبکه، از مهم‌ترین اقداماتی بوده که تا کنون در این زمینه انجام شده است. ضمن این که قرار است تا سال ۲۰۳۰ نیز انتشار گاز کربن از خودروها به میزان ۵۰ درصد کاهش یابد.
