ساختمان شهرداری خوی یا بلدیه سابق، مربوط به دوره پهلوی اول است و در مرکز شهر خوی واقع شده است. بنای شهرداری خوی در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی به دست استاد علی اکبر توانا (معمار مشهور خویی) در محل ساختمان قدیم شهرداری، واقع در خیابان شهید صمدزاده (فعلی) ساخته شد. در فضای شهرداری قدیم، صدها درخت اصله تبریزی تنومند، وجود داشت. در گذشته به شهردار قدیم رئیس بلدیه شهر می‌گفتند و در زمان تأسیس ۵ الی ۶ نفر کارگر روز مزد داشت. کوچه های شهر اکثرا خاکی بودند و در سال ۱۳۱۲ خیابان‌های اصلی شهر احداث شد (خیابان طالقانی و خیابان شریعتی) و در سال ۱۳۱۶ تنها در چند محل از شهر آسفالت وجود داشت. وظایف شهرداری در بدو تشکیل بیشتر نظافت و رفت روب شهر بود و در سال ۱۳۳۰، ۳۵ نفر کارمند و ۲۰ نفر کارگر در آن فعالیت داشتند.
(برای آشنایی با شهر خوی کلیک کنید.)
شهرداری خوی در گذشته زیر نظر انجمن شهر فعالیت می‌کرد و بیشترین منابع تأمین درآمدی شهرداری، از محل دریافت عوارض بوده و به مسایل و امور آب، برق، نان، گوشت، بهداشت شهر با نظافت، رفت و روب (خدمات شهری) نیز نظارت داشت. در سال ۱۳۰۷، شهر خوی دارای پنج دروازه ورودی بود و در هر کدام از این دروازه ها، عوارض ورود و خروج به شهر و کالاهای وارداتی، اجناس فروشی در میدان‌ها، گندم، نمک، دواب عوارض دریافت می‌شد. بعدها وظایف شهرداری، توسعه یافته و اخذ عوارض از پروانه های ساختمانی و مغازه‌ها و سایر مجوزها از مردم نیز به منابع درآمدی شهرداری اضافه شد.
ساختمان شهرداری خوی
از زیباترین عمارات تاریخی در استان آذربایجان غربی، «ساختمان شهرداری خوی» است که در دوران پهلوی اول، در دو طبقه ساخته شد. این بنا در گذشته مورد استفاده حاکمان و بزرگان خوی بوده است و در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی، فعالیت خود را به عنوان اولین ساختمان مستقل شهرداری خوی، آغاز کرد. از ویژگی‌های معماری در این بنا می‌توان به تزئینات چشم نوازی همچون گچبری‌ها و نقاشی‌های متعدد اشاره کرد که زیبایی قابل توجهی به آن بخشیده است.
این بنا در فهرست آثار تاریخی به شماره 2393 به ثبت رسیده است و ساختمان آن از دو نوع ستون که تأثیر گرفته از ستون های مربوط به رومیان و دوره هندسی یونان باستان است، تشکیل شده است.
پوشش بنای بام ساختمان شهرداری، از دو نوع پوشش است. یکی به صورت پوشش مسطح شیب دار (خرک پوش به روش خرپای غربی) و دیگری به نحوه گنبددار که نیمه طولی غربی پشت بام به روش پوشش شیروانی است و نیز در دو جهت شمال شرقی و جنوب شرقی قرار دارد. در نیمه طولی شرقی پشت بام، دو گنبد که قوس آنها نزدیک به قوس هلوچین یا بیزکند است و خیزی نزدیک به دایره دارد، استفاده شده است که احتمالا از ورق گالوانیزه پوشیده شده اند.
از دیگر برجستگی‌های این بنا، نقوش تزئینی به‌کار رفته در آن است، نقشی که در بلندترین قسمت سر در ورودی شرقی بنا قرار گرفته یک شاخه گل دسته بندی شده با نقش پیچک به صورت قرینه سازی منعکس شده است.
چون این بنا در گذشته جزو ساختمان های حکومتی شمرده می شده و از دوران باستان نیز شیران نگهبانان نمادین قصرها و آرامگاه ها بودند و تصور می رفت درنده خویی آنها سبب دور کردن تأثیرات زیان آور می شد، به همین خاطر از این نوع نقوش حیوانی در ساختمان های سلطنتی و حکومتی در دوره های مختلف استفاده می کردند.
در دو طرف، نقش سرشیر مورد استفاده قرار گرفته شده است. همچنین، در بالای پنجره داخل قوس نماهای ساختمان، از گل، برگ و غنچه، انواع ساقه گل ها و انگور با نقوش ختایی و چند مورد اسلیمی و خورشید استفاده شده است و تمام نقوش گچبری که در ساختمان به کار رفته اند نیز به شیوه گچبری کار شده اند.
منبع
ویکی پدیا
ویکی پدیا
خبرگزاری تسنیم
