موفق ترین شیوه مدیریت شهری مشارکتی و شهروندگرایانه (NBN)
امروزه مشارکت شهروندی؛ مفهوم جدیدی نیست. در فرایند تاریخی، مشارکت، مفهومی است که براساس شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شکل گرفته. انسان موجودی اجتماعی است و بر همین اساس به زندگی اجتماعی روی آورده است. زندگی اجتماعی نیز همواره بر پایه مساعدت و مشارکت استوار بوده. بنابراین مشارکت از دیرباز با زندگی انسان پیوند و همواره روند تکاملی داشته است.
در عصر حاضر، همزمان با مهم شدن نقش مردم در جامعه، مشارکت در عرصه سیاست و اجتماع در قالب اعطای حق رأی مساوی به همه شهروندان و حق تشکیل گروه ها و انجمن های مدنی، مجال ظهور یافته است. مشارکت شهروندان در امور سیاسی و اجتماعی، اصل پذیرفته شده در تمام کشورهای توسعه یافته و بسیاری از کشورهای درحال توسعه می باشد. مشارکت شهروندی به عنوان یک رویکرد مدیریتی از پایین به بالا در اداره امور شهری و حکمروایی خوب شهری برای فعال کردن اعمال نظارت همگانی بر توسعه جامعه، تلقی می شود.
در این مطلب به معرفی موفق ترین شیوه مدیریت شهری مشارکتی و شهروندگرایانه (NBN) می پردازیم.
NBN از سر واژه های Neighbors Building Neighborhood تشکیل یافته و به مفهوم مشارکت ساکنان محله ها (همسایه ها) در مدیریت و ساماندهی محله ها و واحدهای همسایگی می باشد.
این شیوه از موفق ترین شیوه های مدیریت شهری است که در واقع یک سیستم مدیریت شهری به شکل مشارکتی می باشد و در آن مردم همگام با دولت در تمامی تصمیم گیری های مربوط مشارکت می کنند.
در این روش هر کس اقدام به ساماندهی محیط اطراف خود می کند و سعی دارد در تمامی اقدامات سازنده در زمینه بهبود وضعیت زندگی محل سکونت خود مشارکت کند. این سیاست عجیب که بازدهی بسیار خوبی داشته است در اصطلاح "همسایه ها محیط اطراف در همسایگی خود را ساماندهی می کنند" یا (NBN)عنوان گرفته است. در نخستین قدم شورای شهر تصمیم گیرنده است تا از انرژی های موجود در شهر و دانش شهروندان بهره گیرد.
طرح ابتکاری NBN که از جالب ترین و موفقیت آمیزترین شیوه ها در زمینه مدیریت شهری است به مدت یک دهه در شهر «روچستر» ایالت نیویورک در حال اجرا است و در آن مردم همگام با دولت در تمامی تصمیم گیری های مربوط مشارکت می کنند. طبق این طرح ساکنان «روچستر» برای آینده شهر خود برنامه ریزی و الویت های بودجه بندی شهر خود را مشخص می کنند.
در نخستین قدم برای اجرای این طرح، شورای شهر روچستر تصمیم گرفت تا از انرژی های موجود در شهر و دانش شهروندان بهره گیرد. زمانی که در سال ۱۹۹۴ «بیل جانسون» شهردار این شهر شد یکی از اولین طرح های ابتکاری وی برنامه NBN بود. با جلب رضایت همه شهروندان برای برنامه ریزی و انجام اقدامات عمرانی، شهر به ۱۰ بخش جغرافیایی تقسیم شد. برنامه ریزان و شهروندان هر قسمت ترغیب به همکاری با یکدیگر و ارایه راهکارهای مناسب شدند که در نتیجه چندین طرح کاربردی که اجرای آن بر عهده شهروندان بود، حاصل شد. از طرفی برای کسب اطمینان از سودمند بودن طرح های ارایه شده یک فرصت ۱۸ماهه برای آن ها در نظر گرفته شده و بعد از آن طرح ها مورد بازبینی مجدد قرار می گرفت.
شورای شهر همچنین ایده حضور مستقیم مشارکت کننده را ارایه کرد که طبق آن تنها طرح هایی مورد قبول واقع می شدند که برنامه ریزان شهری آن بتوانند شرکت یا شرکایی که فرمی برای پشتیبانی از پروژه را به امضا» برسانند، معرفی کنند و زمانی طرح به مرحله اجرا در می آمد که شهروندان منابع سرمایه گذاری در پروژه را که در اجرای آن بتوانند کمک کنند، شناسایی کنند. از زمان اجرای طرح NBN حدود ۷۶درصد از برنامه های ارایه شده، تکمیل شده است.
البته باید به این نکته هم اشاره کرد که اجرای طرح های ارایه شده به طور کامل برعهده شهروندان نیست، بلکه تلاش ها در راستای مشارکت هرچه بیشتر آنان در این زمینه و حمایت از طرح های ارایه شده توسط مردم است. کلیه بخش های NBN با یک سیستم کامپیوتر مرکزی یا به عبارتی شبکه ارتباطی شهر به یکدیگر متصل می شوند که به این طریق امکان دسترسی به اطلاعات شهری برای همگان میسر می شود. نرم افزار نقشه کشی GIS، اطلاعات برنامه ریزی سه بعدی، پست الکترونیکی مطمئن و سیستم مدیریت فایل ها از دیگر تسهیلات و امکانات موجود است.
گروهی از مردم به همراه متخصصین، کار حفظ و به روز نگه داشتن شبکه را برعهده دارند. موسسه NBN که توسط شورای شهر و کالج محلی اداره می شود به شهروندان امکانات آموزشی در زمینه مدیریت، سازماندهی جامعه و مهارت های برنامه ریزی فنی را رایگان ارایه می دهد. شهروندان «روچستر» همچنین در سیاستگذاری تخصیص بودجه در زمینه های مختلف نیز صاحب نظر هستند که این امر در واقع ابزار قدرت مردم محسوب می شود. از نخستین نتایج به دست آمده از اجرای نخستین طرح های NBNدر سال ۱۹۹۵ درک اهمیت بالا بودن کیفیت زندگی توسط مردم بود. در واقع پس از عملی شدن نخستین سیاست گذاری ها که به شکل مشارکتی انجام شد، شهروندان «روچستر» نسبت به حفظ محیط زندگی خود حساس شدند به طوری که همه سعی می کردند به نوعی در رعایت بهداشت، پیشیگیری از وقوع جرایم و هر آنچه که لازمه زندگی آرام و سالم در یک محیط شهری است نقش داشته باشند.
در نتیجه گروه های حفظ محیط زیست، پلیسی(نظارت بر اجرای قانون و برخورد با متخلفین) و نظارتی با مشارکت مردم تشکیل شد. با سهیم شدن مردم در برنامه ریزی های اصولی، نگرانی هایی در مورد منطقه گرایی و چگونگی تقسیم بخش های مختلف به وجود آمد که برای حل این مشکل ۱۲۰جلسه همگانی ظرف سه سال برگزار شد. البته علت این امر این بود که طبقه بندی های منطقه ای در آمریکا بر اساس آنچه طبقه بندی «اقلیدسی» نام گرفته است، انجام می شود در نتیجه توسعه در هر یک از مناطق محدود به یک کاربری خاص نظیر تجاری یا صنعتی بودن، می شود که البته طرح هایNBN موجب ساماندهی نقص های موجود در این طبقه بندی ها شد.
NBN امکان سرمایه گذاری های خصوصی را برای پیشبرد اهداف توسعه شهری فراهم می کند که همین امر منجر به ساخت بسیاری از مراکز رفاهی و تفریحی توسط مردم شده است. دانشگاه های «روچستر» در هر دوره حدود هفتاد هزار تور تمام وقت ثبت نام می کنند و باید گفت که بیشتر این دانشگاه ها در توسعه اقتصادی شهر و اجرای طرح های NBN نقش بسیار مهمی دارند. ظرف ده سال گذشته NBN در ارتباط مجدد مردم و دولت نقش مهمی ایفا کرده است.
علاوه براین نشان داده است که دولت محلی هم می تواند در راستای اهداف مردم عمل کند، به نوعی که شهروندان کنترل امور زندگی خود را در اختیار داشته باشند و بتوانند در کلیه برنامه ها مشارکت کنند. با بازنشستگی «بیل جانسون» شهردار «روچستر» و مبتکر طرحNBN ، نیروهای جدید مصمم هستند با حفظ همان اصول در راستای اهداف NBN با مشارکت مردم قدم بردارند.
منابع:
- روزنامه ابتکار
- عدالت میرزاده،پایش حکمراویی خوب شهری با تأکید بر مشارکت شهروندی
